Opleiding ...
Wij zijn gediplomeerde klavecimbel- en pianobouwers. Onze vakdiploma's behaalden wij aan de Oscar Walcker Schule in Duitsland.
Tijdens onze opleiding werkten wij fulltime in de Duitse pianofabrieken Schimmel en Seiler. Daar leerden wij alle productiestappen van het bouwen van een piano.
Tijdens onze reizen horen wij regelmatig dat er op het gebied van pianobouw en pianotechniek wereldwijd(!) een gebrek aan goede vakmensen is. Het beroep van een 'iemand die zich professioneel met piano's bezig houdt is in Nederland niet beschermd.
Als aankomend pianostemmer moet je gedurende minimaal drie jaren dagelijks ‘vlieguren’ maken. Om als pianotechnicus/stemmer serieus in het vak werkzaam te kunnen zijn en kwaliteit te leveren, is dan ook minimaal 3 jaar praktijkervaring vereist met dagelijkse training aan een veelvoud van verschillende instrumenten. Het is daarom niet mogelijk om in één jaar een pianostemmer of pianotechnicus (van enig niveau) te worden. Vergelijk het met een pilotenopleiding; het is ook niet mogelijk om binnen één jaar piloot te worden.
Maar hoe en waar kun je het pianovak nu goed leren?
In Nederland zijn er geen pianofabrieken; in Duitsland, Tsjechie en Polen zijn er nog wel een aantal maar dat aantal neemt de laatste jaren rap af vanwege de moordende concurrentie uit Azië. Opgeleide pianobouwers zijn daarom steeds schaarser. Naast het beroep van pianobouwer, kun je pianotechnicus, of pianostemmer worden. Maar wat zijn eigenlijk de verschillen? Welke opleiding moet je volgen, wat leer je daar en welk diploma of certificaat krijg je na afloop?
En niet onbelangrijk, kun je pianobouwer, -stemmer of -technicus worden door een individuele online cursus te volgen?
Pianostemmer
Iemand die piano's stemt. Dit betekent dat hun belangrijkste taak is om de snarenspanning van de piano aan te passen om ervoor te zorgen dat de tonen de juiste toonhoogte hebben en in harmonie klinken.
Het beroep van pianostemmer is in Nederland niet beschermd, wat betekent dat er geen wettelijke vereisten zijn om in dit vak te werken. Iedereen kan in principe zichzelf een pianostemmer noemen en proberen piano's te stemmen zonder speciale verworven kennis van pianotechniek of pianoconstructie.
Certified Piano Tuner (CPT)
Dit is een pianostemmer die getest is op zijn vakbekwaamheid ten aanzien van pianostemmen. In Nederland wordt deze test afgenomen bij het HMC-college in samenwerking met de Vereniging van Pianotechnici Nederland en Belgie (VvPN). In Duitsland wordt een stemtest afgenomen aan de OWS-school. Als je slaagt voor dit stemexamen, betekent dit dat je binnen 1,5 uur alleen op je gehoor, een piano of vleugel prachtig kunt stemmen. In de praktijk werken pianostemmers op het gehoor in combinatie met speciale stemsoftware zodat nog sneller en accurater resultaat bereikt kan worden.
De ervaring leert dat mensen die ergens een kortdurende cursus van minder dan een jaar hebben gevolgd, niet voor een landelijk stemexamen slagen.
Een overzicht van CPT-pianostemmers vindt u hier.
Pianotechnicus
Net als voor het beroep pianostemmer geldt, dat iedereen zich pianotechnicus mag noemen zonder het behalen van certificeringen als pianotechnicus.
Een pianotechnicus heeft een bredere reeks verantwoordelijkheden dan een pianostemmer. Ze zijn verantwoordelijk voor het onderhoud, de reparatie en de algehele technische staat van een piano. Dit omvat het stemmen van de piano, maar ook het uitvoeren van kleine reparaties, het vervangen van onderdelen, het optimaliseren van de mechanische actie en het oplossen van problemen met het instrument.
In Nederland hebben we een driejarige opleiding tot pianotechnicus aan het Hout- en Meubelerings College (HMC) in Amsterdam. Leerlingen lopen aan het einde van het eerste jaar een dag of tien mee in het bedrijfsleven om te proeven aan het vak. In het tweede jaar wordt, verspreid over het jaar, twee maanden stage gelopen. Het derde en laatste jaar zijn dit in totaal twee a drie maanden. Tijdens de stages assisteren de leerlingen het leerbedrijf en verrichten zij onder begeleiding technische werkzaamheden maar kunnen nog geen piano's stemmen.
Er bestaat in Nederland geen deeltijdopleiding. Volwassenen die dit beroep serieus willen leren, zijn aangewezen op het buitenland of losse cursussen. Met het oog hierop zijn er steeds meer bedrijven die hun werknemers intern opleiden en naar hun eigen maatstaven tot pianotechnicus (bij)scholen.
Pianobouwer
Pianobouwers zijn gespecialiseerd in het bouwen en repareren van klavierinstrumenten, zoals klavecimbels en andere toetsinstrumenten. Zij hebben expertise in houtbewerking, mechanica en de constructie van klavierinstrumenten.
De beste mogelijkheid om het vak van muziekinstrumentenbouwer, specifiek pianobouwer, goed te leren is in een fabriek. Pianobouwers volgen een opleidingen in pianobouw, houtbewerking en andere relevante ambachtelijke vaardigheden. Dit omvat ongeveer vier jaar praktijk training.
In Nederland is helaas geen opleiding tot pianobouwer net zoals er hier ook geen opleiding tot orgel- , of blaasinstrumentenbouwer is. In Duitsland zijn nog een aantal pianofabrieken; daar volgt een pianobouwer een formele 3,5 jarige tot 4-jarige praktijkopleiding waarbij fulltime in een pianofabriek wordt gewerkt en alle productiestappen van het bouwen van een piano worden doorlopen onder leiding van een "Meister" pianobouwer. Aanvullend wordt een aantal maanden op MBO-niveau theorie- en praktijkonderwijs gegeven.
Meister pianobouwer
In Duitsland bestaat er een gestructureerd systeem van beroepsonderwijs en certificering voor ambachten, waaronder het beroep van klavierbauer (pianobouwer). Binnen dit systeem zijn er verschillende niveaus van bekwaamheid en certificering, te weten een gezel en een meester pianobouwer. Nederland had in de middeleeuwen ook een soortgelijk systeem als het Duitse "Meister-Gesellen"-systeem. Dit systeem werd in Nederland aangeduid als het "gilde-systeem". Dit gilde-systeem werd eind van de 18e eeuw afgeschaft.
Let op! In Nederland hebben wij géén Meester-Gezel-systeem. Toch zijn er pianostemmers en pianotechnici die zich ten onrechte meester of gezel noemen!
- Gezel pianobouwer
Een "Geselle Klavierbauer" is een term die verwijst naar een getrainde pianobouwer met een bepaald niveau van vakbekwaamheid. Om de titel van "Geselle" te bereiken, voltooit een leerling in Duitsland een formele beroepsopleiding als pianobouwer, die meestal drie en een half tot vier jaar duurt. Na het afronden van de opleiding krijgt de leerling de titel "Geselle," wat aangeeft dat hij of zij een bepaald niveau van vaardigheid en ervaring heeft bereikt. Ze kunnen zelfstandig werken aan eenvoudigere klavierinstrumenten en onder begeleiding werken aan complexere projecten. - Meester pianobouwer
"Klavierbaumeisters" hebben na de opleiding tot "Geselle Klavierbauer" een aanvullende opleiding gevolgd. Ze zijn gekwalificeerd om complexe klavierinstrumenten te bouwen en te restaureren. Ze hebben een diepgaand begrip van de ambachtelijke en technische aspecten van hun werk, een hogere mate van expertise en zijn bevoegd om meer complexe projecten aan te pakken en om het werk van (gezel) pianobouwers te begeleiden en te leiden.
Online cursus pianostemmen ?
In Nederland is er helaas geen goede mogelijkheid voor volwassenen om het vak te leren. Dit is vaak een reden waarom mensen hun heil zoeken op het internet naar online lesmateriaal. Dit is een logische gedachte. Op het internet is een behoorlijke hoeveelheid informatie te vinden dat door zeer veel verschillende 'vaklieden' met veel show als een mooi verhaal wordt gepresenteerd. Maar wie zegt de juiste dingen, en wie niet? Lang niet elke vakman vertelt graag de geheime kneepjes van het vak, sterker nog, er staan vaak opzettelijk onjuistheden in of er worden belangrijke zaken weggelaten. Hoe beoordeel je dat als leek?
Bezin daarom voordat je begint, als je eenmaal zaken foutief hebt aangeleerd is het lastig om dat weer af te leren.
Als je als volwassene dan toch echt het vak wilt leren, begin dat met het leren pianostemmen bij een erkende vakman. Loop eens bij een plaatselijke pianowinkel binnen (let op het VvPN of BDK-logo) en vraag wat de mogelijkheden zijn. Reken erop dat je wekelijks, nog beter dagelijks, moet oefenen met het daadwerkelijk stemmen. Onmisbaar voor als je je als pianostemmer wilt ontwikkelen, is een goed begrip van de constructie en eigenschappen van de piano. De piano maakt of kraakt de stemming! Als aanvulling op het leren pianostemmen is het daarom belangrijk je te scholen in de pianotechniek oftewel: pianobouw, niet alleen om beter te kunnen stemmen maar ook opdat je kunt beoordelen in hoeverre een bepaalde stemming haalbaar is en kleine reparaties kunt uitvoeren.
Ben je geïnteresseerd en zoek je een opleider?
Wij geven ook workshops, kijk voor meer informatie op onze webpagina "Workshops".
Interesse voor een ander soort workshop? Bel ons en we bespreken de mogelijkheden!
Informatie
We zijn trots op ons aanpassingsvermogen en ons streven naar uitmuntendheid in elk aspect van onze service. Ontdek wat wij te bieden hebben en zie hoe wij kunnen bijdragen aan jouw succes.